RISS 2010 nr .1, årgang 8

Innhald nr 1 2010:

Hege Bakke-Alisøy: Frå klassisk arkeologi til Middelhavsarkeologi – norsk engasjement i Tegea, Hellas

Nils Anfinset: Forskningsetiske utfordringer i arkeologien

Audun Berg Selfjord: Malte menneskebilder, huler og musikk i bronsealderen.

Camilla Bommen: Bruken av hellere i Sunnhordland i eldre jernalder

Terje Østigård: Helvetes inferno av ild – fra ingenting til fravær av Gud

Håkon Reiersen: Eit par forlagde bronsenøklar frå Kolstø

Sigrun Solbakken Tengesdal: Arkeolog og jobbsøkjer – kva slags arbeid kan me forventa oss?

 

Frå klassisk arkeologi til Middelhavsarkeologi
– norsk engasjement i Tegea, Hellas.

Hege Bakke-Alisøy

Arkeologi er delt opp i mange ulike felt eller retningar. Ein opererer

med ulike kategoriar av arkeologar som til dømes middelalder-

arkeolog, etnoarkeolog og klassisk arkeolog. Desse kategoriane finn

ein i ulike samanhengar; alt frå inndeling av emne innafor undervis-

ninga på universitetet og til å skildre kva spesialisering ein arkeolog

har. Ei slik oppdeling av arkeologien er stort sett nyttig, men dei kan

og vere med å setje kunstige skilje innafor faget. Det kan verke hem-

mande både innafor undervising og forsking, men og innafor for-

valtningsarkeologien. Eg har valt å sjå nærare på kategorien klassisk

arkeologi og korleis denne kategorien er definert og fungerer i prak-

sis ved universitet i Bergen. Eg ynskjer å stille spørsmål til bruken av

omgrepet og kategorien klassisk arkeologi og meiner at ein kanskje

set kunstige skilje både for studentar og forskarar. Definisjonen av

klassisk arkeologi vil eg diskutere ved å sjå på dei ulike norske arkeo-

logiske prosjekta i Tegea, Hellas.

 

Forskningsetiske utfordringer i arkeologien
Nils Anfinset

Fra våren 2010 vil Institutt for Arkeologi, Historie, Kultur- og Religions-

vitenskap (AHKR), ved Universitetet i Bergen (UiB) tilby et tverrfaglig

kurs i forskningsetikk for Mastergradsstudenter som skal gå hvert

semester. Man kan kanskje spørre om det er nødvendig; arkeologer

er jo bare interessert i fortiden og døde ting, og da kan jo ikke etikk

spille noen rolle. Videre, kan det være nødvendig med skolering i

etikk, og hvorfor akkurat nå?

 

Malte menneskebilder, huler

og musikk i bronsealderen.

Audun Berg Selfjord

Veidekunsten er en av de to bergkunsttradisjonene som eksisterte

parallelt i bronsealderen. Innen denne tradisjonen finner man de nor-

ske hulemaleriene. Disse hulene med malerier ligger langs kysten fra

Leka i Nord-Trøndelag til ytterst på Lofoten i Nordland og er de eneste

kjente i Nord-Europa. Totalt er det registrert over 1100 lokaliteter med

bergkunst i Norge, 39 lokaliteter med malte bilder, tolv av dem i huler.

I tillegg har man funnet et felt med malte bilder på Kjeøya i Troms

som ligger på en loddrett fjellvegg ved to huler.

 

Bruken av hellere i Sunnhordland i eldre jernalder

Camilla Bommen

Då det vart byrja med utgravingar av hellere på 1800-talet, vart det

klårt at hellermaterialet hadde eit stor informasjonspotensiale. Dei

geologiske forholda gjer at området inne i helleren er tørt og skydd

for vêr og vind. Dette gjer at bevaringsforhold for arkeologisk- og

osteologisk materiale er betre i hellerar enn ved opne buplassar.

 

Helvetes inferno av ild – fra

ingenting til fravær av Gud

Terje Østigård

Helvete er vanligvis sett på som et diabolsk torturkammer hvor

syndere i et inferno av et flammehav skal pines til evig tid med de

mest uutholdelige og grusomme smertene som er mulig å oppleve

og tenke seg. Denne forestillingen har stått sentralt i kristendommen

og frykten for å brenne i helvete har for mange kristne vært sterkere

enn troen på et evig liv i himmelen. Tanken på å kunne ende i en

tilværelse hvor man skal brenne til evig tid er den mest ekstreme

konstruksjonen eller ideologien mennesket har skapt. De som kon-

trollerte denne sannheten hadde all makt i sine hender og bestemte

hvem som ville komme til himmelen og hvem som ville for evig tid

havne i fortapelsens ild. Opp gjennom kristendommens historie har

prester truet med helvete som straff hvis allmuen ikke fulgte kirkens

lære og moral. Helvete har skapt uendelig frykt og utbroderingen av

de uendelige, uutholdelige og ugudelige smertene har illustrert den

verste skjebnen som kan ramme et menneske. Denne forestillingen

er likevel et historisk produkt som det fins lite belegg for i Bibelen.

 

Eit par forlagde bronsenøklar frå Kolstø

Håkon Reiersen

I 1897 blei det grove fram to bronsenøklar, ei hengsle og ein spyd-

spiss frå den store gravhaugen Oshaug på garden Kolstø på Karmøy.

Funnet blei send inn til Bergens Museum, men då ein førte det inn

i katalogen nokre år seinare hadde ein mista opplysningane om

funnstaden. Hundre år etter kom eg over ein avisartikkel som omtala

eit ukjend gravfunn frå Kolstø. Informasjonen i avisa passa godt til

gjenstandane B5617-19 som skulle vere komen inn til frå ein ukjend

stad mellom 1898-1900. Til alt hell fanst det i museets arkiv eit brev

frå 1897 mellom konservator og innsendar som stadfesta at desse

gjenstandane verkeleg var funnet frå Kolstø. I artikkelen viser eg

litt korleis oppsporinga av funnkonteksten gjekk føre seg og korleis

dette noko uvanlege gravfunnet kan tolkast.

 

Arkeolog og jobbsøkjer – kva

slags arbeid kan me forventa oss?

Sigrun Solbakken Tengesdal

Kva slags valgmoglegheiter står ein ferdigutdanna student overfor

når ho eller han har etterlatt seg 5 år med utdanning og kan briske

seg med den gjeve tittelen; arkeolog? Dei fleste veit kva arkeologi

dreiar seg om, men kva moglegheiter har ein nyutdanna arkeolog

bortsett frå graving og rapportskriving, som jo er det kjekkaste ein

arkeolog kan tenka seg?